KES putus tunang atau membatalkan perkahwinan yang dirancang kerap
berlaku dalam masyarakat. Dalam banyak kes, ia diselesaikan dengan baik,
biarpun salah satu pihak pada dasarnya tidak berpuas hati dengan
pembatalan itu.
Ikatan pertunangan adalah satu perjanjian yang mana pihak lelaki
dan perempuan bersetuju untuk berkahwin pada masa depan dalam tempoh
dipersetujui. Dalam masyarakat Melayu, proses meminang diadakan secara
beradat yang membabitkan merisik sebelum majlis meminang. Merisik sebelum meminang adalah tuntutan agama. Tidak semestinya
diadakan acara rasmi seperti biasa diadakan. Apa yang dikehendaki ialah
maklumat mengenai perempuan yang bakal dipinang. Biasanya merisik bertujuan bagi pihak lelaki mengetahui mengenai
perempuan hendak dipinang. Pada masa sama juga pihak perempuan boleh
bertanya mengenai lelaki yang masuk merisik itu.
Pengumpulan maklumat kedua-dua pihak amat penting bagi memastikan
tidak ada perkara yang sengaja disembunyikan. Banyak kes putus tunang
disebabkan tidak mengetahui identiti sebenar pasangan masing-masing.
Sikap menyembunyikan fakta diri atau sengaja menyatakan perkara
yang tidak tepat membawa kesan buruk hingga mendatangkan tidak puas hati
yang membawa kepada putus pertunangan.
Kes putus pertunangan memberi kesan buruk, lebih-lebih lagi jika
berlaku ketika waktu perkahwinan terlalu hampir. Persiapan majlis
perkahwinan diadakan dan tetamu sudah diundang. Pembatalan perkahwinan
pada saat-saat akhir bukan saja mengecewakan bakal pengantin, tetapi
seluruh ahli keluarga. Mereka bukan saja menanggung kerugian kewangan menyediakan
persiapan perkahwinan, tetapi juga maruah turut tercalar dan menerima
aib pada mata masyarakat.
Mengikut Seksyen 15 Akta Undang-Undang Keluarga Islam
(Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1984, jika seseorang mengikat pertunangan
mengikut hukum syarak, sama ada secara lisan atau secara bertulis, dan
sama ada secara bersendirian atau melalui orang perantaraan dan kemudian
enggan berkahwin dengan pihak yang satu lagi tanpa sebab yang sah,
manakala pihak yang satu lagi bersetuju berkahwin dengannya, maka pihak
yang mungkir bertanggungjawab memulangkan pemberian pertunangan jika
ada, atau nilai dan membayar apa-apa wang yang dibelanjakan untuk
membuat persediaan bagi perkahwinan itu, boleh menuntutnya di mahkamah.
Antara punca putus pertunangan ialah adanya gangguan pihak ketiga.
Sikap mengatakan ‘baru bertunang, belum kahwin lagi’ sebagai gambaran
bahawa ikatan itu mudah diputuskan amat ditegah oleh agama. Memang
ikatan pertunangan tidak sekuat ikatan perkahwinan, Islam tetap menegah
perkara itu dibuat main-main.
Sabda Rasulullah SAW bermaksud: “Seorang mukmin adalah saudara
bagi mukmin yang lain. Oleh itu tidak halal dia membeli pembelian
saudaranya, dan tidak halal pula dia meminang pinangan saudaranya itu.”
(Hadis riwayat Muslim).
Jelas sekali, haram bagi lelaki masih menaruh minat terhadap
perempuan yang sudah bertunang. Begitu juga, perempuan yang menjadi
tunangan orang, jangan sekali-kali terpikat kepada lelaki lain.
Perbuatan meminang atau menjalin hubungan dengan perempuan sudah
bertunang samalah seperti merampas hak orang lain. Sifat sedemikian
boleh menyebabkan perbalahan di antara lelaki yang saling ingin memiliki
perempuan yang sama. Akibatnya boleh menyebabkan permusuhan
berpanjangan yang memutuskan persaudaraan.
Bagaimanapun, perempuan yang sudah bertunang boleh dipinang
selepas ikatan pertunangan dibatalkan oleh pihak lelaki. Perkara itu
mungkin juga berlaku di atas permintaan pihak perempuan dan dipersetujui
pihak lelaki.
Perempuan yang bertunang juga boleh dipinang jika diizinkan
tunangnya. Keadaan ini berlaku jika tunangnya bersedia memutuskan
pertunangan dan mengetahui ada lelaki lain ingin meminang tunangnya.
Rasulullah SAW bersabda bermaksud: “Seorang lelaki tidak boleh
meminang pinangan lelaki lain, sehinggalah lelaki pertama yang
meminangnya membatalkannya, atau mengizinkannya.” (Hadis riwayat
Bukhari).
Memutuskan pertunangan tanpa kerelaan satu pihak lagi bermakna
tidak menunaikan janji ingin berkahwin. Dalam Islam menunaikan janji
adalah sesuatu amat dituntut. Sesiapa tidak menunaikan janji termasuk
melakukan perbuatan munafik.
Sabda Rasulullah SAW bermaksud: “Tiga perkara, sesiapa yang berada
di dalamnya, maka dia adalah munafik, walaupun dia berpuasa, sembahyang
dan mengaku dirinya seorang Muslim. (Perkara itu ialah) Apabila
bercakap ia berbohong, apabila berjanji ia memungkiri dan apabila
dipercayai dia khianat.” (Hadis riwayat Bukhari dan Muslim).
Ikatan pertunangan adalah janji secara dasarnya lahir daripada
sikap saling mempercayai dan menghormati antara kedua-dua pihak yang
mengikat janji.
Tetapi dalam keadaan yang mana ada alasan kukuh dan demi untuk
kebaikan, ikatan pertunangan boleh diputuskan dengan persetujuan
kedua-dua pihak. Islam mengharuskan perbuatan itu atas dasar untuk
mengelakkan keburukan jika pertunangan diteruskan dan lebih-lebih lagi
apabila berkahwin.
Dalam keadaan itu, kedua-dua pihak perlu berlapang dada dan tidak saling menyalahkan.
Sebab itu, dinasihatkan agar pasangan bercinta atau perempuan
dirisik jangan terburu-buru mengikat pertunangan. Ambillah sedikit masa
untuk mengenali dan menyelidiki pasangan terlebih dulu
Nabi Muhammad memberi panduan yang terbaik bagaimana mencari
pasangan hidup. Sabda Rasulullah SAW bermaksud: “Dikahwini wanita itu
kerana empat perkara iaitu harta kekayaannya, keturunannya,
kecantikannya, dan agamanya. Maka utamakan wanita yang kuat beragama,
nescaya sejahtera hidupmu.” (Hadis riwayat Bukhari dan Muslim).
